Kontrol vanası; bir kontrolörden gelen sinyalin yönlendirdiği şekilde akış geçidinin boyutunu değiştirerek akışkanı kontrol etmek için kullanılan vanadır. Kontrol vanası, akışkanın bulunduğu tüm proseslerde basınç, sıcaklık, debi ve seviye kontrolü yapılmasını sağlar. Kontrol vanası işletmelerde enerji harcanarak üretilen soğuk su, sıcak su, buhar, kızgın su, buhar ve gaz vb. akışkanları herhangi bir kayba uğramadan taşınabilme ve kontrol edilmesini sağlar.

Oransal çalışma prensibi, istenen ayar noktası ile gerçek proses değeri arasındaki hatayla doğrudan orantılı olan bir kontrol sinyalinin kullanımına atıfta bulunan bir kontrol sistemi konseptidir. Diğer bir deyişle, kontrol sinyali hatanın boyutu ve yönü ile orantılı olarak ayarlanır. Bu tip kontrol sistemi, bir proses değişkenini belirli bir ayar noktasında veya belirli bir aralıkta tutmanın gerekli olduğu çeşitli uygulamalarda kullanılır.

Oransal kontrol sisteminde, kontrol sinyali, ayar noktası ile proses değerini karşılaştıran ve hatayı hesaplayan bir kontrolör tarafından üretilir. Kontrolör daha sonra sürece hatayla orantılı bir kontrol sinyali uygular. Kontrol sinyali genel olarak, proses değişkenini değiştirmek için bir sıvının akışını veya bir mekanizmanın konumunu ayarlayabilen valf gibi bir kontrol elemanı yoluyla uygulanır.